2.3.1.3.6.6.9.5 ABC-schema

Als u de situatie waarin verpleegkunsdige in de casus (Marjan) zich bevindt, analyseert in termen van wat er gebeurt, wat ze denkt en voelt, kunt u het volgende, zogenaamde ABC-schema onderscheiden: 
A gebeurtenis
B gedachte
C emotionele reactie

Probeer u in te leven in Marjan of neem een soortgelijke situatie in gedachten die u zelf moeilijk vond.
In de meeste gevallen manifesteren de gevoelens en het gedrag (de emotionele reactie) zich wel aan uw bewustzijn, maar van de gedachten bent u zich lang niet altijd bewust. Met andere woorden: u ervaart negatieve gevoelens, maar weet niet waar ze vandaan komen. Wat u dus merkt van bovenstaand rijtje, is:
A gebeurtenis: ik heb kritiek in plaats van complimenten gekregen.
C emotionele reactie: ik ben boos, verdrietig, verward, schuldig en waardeloos.

Op grond hiervan kunt u het ABC-schema verder invullen:
A gebeurtenis: ik heb kritiek in plaats van complimenten gekregen.
B gedachten: ik heb het verkeerd gedaan, ik doe het ook nooit goed, ik deug niet voor het vak.
C emotionele reactie: ik ben boos, verdrietig, verward, schuldig en waardeloos. 

Als u de gedachten van Marjan (en eventueel die van uzelf) onder B voor waar en redelijk accepteert, dan is haar emotionele reactie terecht en adequaat. Het is echter maar zeer de vraag of deze gedachten wel waar en vooral ook of ze redelijk zijn. De onredelijkheid in de gedachten van Marjan zit vooral in het feit dat er in haar ogen zoveel moet. Daarnaast vindt ze het verschrikkelijk niet te voldoen aan de verwachtingen van de patient of, zoals in de casus uit hoofdstuk 2, de partner van die patient, ongeacht hoe onredelijk die verwachtingen ook zijn. Ze vindt blijkbaar dat je als verpleegkundige alles moet kunnen voorzien. Je mag absoluut geen fouten maken en als dat toch een keertje gebeurt, deug je dus niet voor je vak.

Denken in termen van verschrikkelijk of vreselijk is een vorm van overdrijven die teleurstellingen in rampen en catastrofes verandert. Iemand die op deze manier denkt, maakt van iedere onplezierige situatie iets ergs terwijl men voor hetzelfde geld die situatie hooguit als onprettig of onplezierig zou kunnen beschouwen. Denken in termen van moeten is denken in termen van eisen en niet in termen van ‘redelijke’ wensen of verlangens. Moeten betekent dat je, kost wat kost, moet voldoen aan je eigen of andermans normen, waarmee de onredelijkheid al is aangegeven. Je kunt je lot nu eenmaal niet afdwingen. Iedereen heeft weleens pech of tegenslag. Het stellen van eisen in termen van moeten is dan ook zinloos en onredelijk.

Meer weten? Zie RET uzelf